مننژيت در بچه هاي 2 تا 3 ماهه را مننژيت نوزادي مي نامند. مننژيت در نوزادان چه با عامل ويروس و يا باكتري خطرناك است. اما در بچه هاي بزرگتر مننژيت ويروسي خفيف تر است و معمولا طي 10 روز خود به خود بهبود پيد مي كند. مننژيت باكتريايي معمولا شديدتر است و مي تواند مساله جدي به حساب آيد.

اكثر ويروسهايي كه در بچه ها سبب مننژيت مي شوند ا زگروه انتروويروسها هستند.

بطور مثال ويروسي (بنام كوكساكي) كه در بيماريهاي پشت دست، پا و دهان ديده مي شود و مي تواند عامل مننژيت باشد، انتروويروس است. از ويروسهاي ديگر، هرپس سيمپلكس (عامل بيماري تب خال و سرماخوردگي هاي شديد و حاد) را مي توان نام برد. از باكتريهاي عامل مننژيت هم مي توان استرپتوكوك بتا هموليتيك (GBS) و هموفيلوس آنفولانزا تيپ B را نام برد.

چقدر احتمال دارد فرزند تب دار من مننژيت داشته باشد؟

خيلي كم، اما اگر شما شك داريد كه او مننژيت دارد، جهت معاينه حتما و سريعا او را نزد پزشك ببريد. سالانه تعداد زيادي از كودكان، نوجوانان و بالغين به مننژيت مبتلا مي شوند كه درصد كمي از آنها را كودكان كم سن تشكيل مي دهند. اما به هر حال هر كس ممكن است در هر سني مبتلا به مننژيت شود.

علائم مننژيت چيست؟

علائم اين بيماري كمي گمراه كننده است و ممكن است خيلي راحت متوجه علائم آن نشويد، زيرا علائم آن در تمام افراد يكسان نيست و در همه به يك صورت ظاهر نمي شود. اما خوشبختانه نشانه هايي دارد: تب، سفتي گردن، سر درد و حساسيت به نور.

اگر فرزند شما مننژيت داشته باشد اغلب تحريك پذير و بيقرار است و ممكن است از غذا خوردن امتناع ورزد. ممكن است اسهال و استفراغ داشته باشد. دستهايش سرد باشد، دانه هاي قرمز پوستي در تمام بدنش ديده شود يا پوستش نقطه نقطه اي باشد كه ممكن است بي رنگ يا آبي شود. ممكن است اختلال در تنفس داشته باشد و يا تشنج كند.

كاري كه مي توانيد براي تشخيص سريعتر بيماري بكنيد اين است كه از فرزندتان بخواهيد سرش را پائين بياورد و چانه اش را به سينه اش بچسباند (برساند)؛ اگر او نتوانست اين كار را انجام دهد يا با درد زياد اين كار را انجام داد به احتمال زياد مننژيت دارد و بلافاصله بايد به پزشكش اطلاع دهيد يا او را به اورژانس ببريد. در واقع هرگاه كوچكترين احتمالي از ابتلا فرزندتان به مننژيت داشتيد بايد سريعا او را نزد پزشك ببريد. درمان سريع و به موقع بسيار حائز اهميت است. هر گونه تاخير در درمان مي تواند منجر به كري، عقب ماندگي ذهني و مرگ بشود.

كاري كه پزشكان در معاينه براي تشخيص اوليه مننژيت انجام مي دهند اين است كه كودك را به پشت مي خوابانند و درحالي كه دست را زير گردن وي قرار داده اند سر كودك را بلند مي كنند. در صورت ابتلا به مننژيت گردن كودك خم نمي شود و بدن همراه با سر بالا مي آيد.

اگر فرزندم مننژيت گرفته باشد چطور مي توانم بفهمم چقدر بيماريش جدي و حاد است؟

از آنجا كه علائم مننژيت ويروسي و باكتريايي خيلي شبيه به هم هستند، فقط يك پزشك مي تواند دراين مورد به شما جواب دهد. اگر پزشك شما مشكوك باشد كه فرزندتان مبتلا به مننژيت است اقدام به كشيدن مايع نخاعي مي كند (در پزشكي به LP معروف است).

براي كشيدن مايع نخاعي، كودك را به حالت جنيني مي خوابانند، زانوها را خم و به داخل شكم مي كشانند و اقدام به كشيدن مايع نخاعي از ناحيه كمر مي كنند. كودكِ بيمار و تحريك پذير، معمولا دوست دارد دراين وضعيت بخوابد يا دراز بكشد. خطر كشيدن مايع نخاعي خيلي كمتر از آن است كه به نظر مي رسد و در واقع فوايد حاصل از اين اقدام تشخيصي (در صورت ابتلا به مننژيت) قابل مقايسه با عوارض ناشي از مننژيت تشخيص داده نشده و بدون درمان است.

پزشك جهت كاهش درد و سوزش ناشي از ورود سوزن مخصوص، ممكن است يك بي حسي موضعي بدهد و سپس يك سوزن كوچك توخالي در فضاي بين مهره اي وارد كرده و اقدام به كشيدن مايع نخاعي (به مقدار خيلي كم) بكند و آن را براي آزمايش به آزمايشگاه بفرستد (اگر شما براي زايمانتان بي حسي اپيدورال گرفته باشيد بخوبي مي دانيد جاي آن نقطه كجاست). آزمايش خون و ادرار نيز براي تشخيص كمك كننده است.

آناليز اوليه كه در يك تا دو ساعت اول صورت مي گيرد يك اطلاعات اوليه در مورد بيماري به پزشك مي دهد. آناليز بعدي اطلاعات دقيق و قطعي در مورد اينكه آيا فرزند شما مننژيت دارد يا خير به پزشك مي دهد و اينكه اگر مننژيت دارد آيا ويروسي است يا باكتريايي و چه نوع باكتري مسبب آن بوده است. گزارش كامل معمولا در عرض 72 ساعت آماده خواهد شد. اما گزارش اوليه طي 48- 24 ساعت آماده مي شود. اگر كودك خيلي بيمار باشد پزشك معالج منتظر نتايج آزمايشها نخواهد ماند؛ او درمان اوليه را شروع مي كند تا اينكه نتايج آزمايش ها آماده شود و نشان دهد كه مننژيت ويروسي است و باكتريايي نيست.

بهترين درمان چيست؟

درمان بر اساس عامل بوجود آورنده متفاوت خواهد بود.

اگر مننژيت ويروسي باشد، معمولا سيستم ايمني كودك به قدري قوي است كه بتواند بر عليه آن مبارزه كند و سبب بهبود مي شود، اغلب آنتي بيوتيك لازم نيست، اگر چه پزشك معمولا داروهايي براي تسكين تجويز مي كند.

مي توانيد اسباب راحتي و تسكين او را فراهم كنيد، مانند اقداماتي كه در مورد بيمار آنفولانزايي انجام مي دهيد استراحت كافي، مصرف مايعات فراوان، استفاده از دارو براي كاهش درد و تب كمك كننده خواهد بود.

در بعضي موارد لازم است كودك چند روز در بيمارستان بستري شود تا علائم و حال عمومي او مرتبا چك شود.

مننژيت باكتريايي:

داستان مننژيت باكتريايي چيز ديگري است، بايد باكتري مهاجم و بيماري زا را از بدن كودك دور كرد، پزشك براي بيمار سرم گذاشته و داخل سرم آنتي بيوتيك قوي مي ريزد. لازم است كودك در حاليكه سرم يا آنژيوكت به او وصل است، حدود 2 هفته در بيمارستان بستري باشد. ممكن است پر دردسر و دشوار باشد اما اگر درمان در ساعات اوليه انجام شود 85% بيماران شفا پيدا مي كنند.

به همين علت است كه گفته مي شود بسيار مهم است كه در همان ساعات اوليه كه احساس كرديد كودكتان علائم مننژيت دارد به پزشك او اطلاع دهيد.

كودكان چگونه به مننژيت مبتلا مي شوند؟

توضيح ساده اي براي اينكه چرا يك كودك به مننژيت مبتلا مي شود در حاليكه كودك ديگري مبتلا نمي شود نمي توان داد. باكتري عامل مننژيت در دهان و حلق اكثر كودكان و بزرگسالان سالم، ديده مي شود بدون اينكه مشكلي ايجاد كند. كودكان با نقص ايمني، بيماري گلبول داسي شكل و آسيبهاي جدي به سر، بيشتر از بقيه در معرض خطر ابتلا به اين بيماري هستند؛ اگر چه هر كسي ممكن است به مننژيت مبتلا شود.

خوشبختانه مننژيت از نظر واگيري و سرايت مثل آنفولانزا نيست. اگر فرزند شما مننژيت دارد فقط كسانيكه با او ارتباط نزديكي دارند بايد مواظب باشند و اين مسائل را رعايت كنند: از بوسيدن او پرهيز كنند، وسايل و اسباب غذا خوردن و آشاميدني مشترك نداشته باشند، تمام افراد خانواده دستها را بخوبي شستشو دهند. اگر فرزندتان مننژيت باكتريال دارد احتمالا پزشك به افراد خانواده پيشنهاد مي كند يك دوره آنتي بيوتيك جهت پيشگيري از مننژيت استفاده كنند.

آيا مننژيت قابل پيشگيري است؟

نه بطور صد در صد، اما تا حدي مي توان از ابتلا پيشگيري كرد. مهمترين كاري كه مي توانيد انجام دهيد اين است كه كودكانتان را بر عليه اين بيماري واكسينه كنيد.

البته در ايران واكسن بر عليه مننژيت جزو برنامه واكسيناسيون كشوري نيست اما در برخي از كشورها واكسن هموفيلوس آنفولانزا تيپ B يا بيماري Hib در برنامه رايج واكسيناسيون وجود دارد و مننژيت كودكي را بطور چشمگيري كاهش داده است. اين واكسن در 2 و 4 و 6 ماهگي زده مي شود و دوز آخر آن نيز پيش از 18-12 ماهگي زده مي شود.

واكسن ديگري نيز بر عليه نوع ديگري از مننژيت كه شديدا كشنده است و عامل آن باكتري پنوموكوك است، وجود دارد.

واكسن ديگري نيز بر عليه باكتري نايسريا مننژيتايديس وجود دارد كه عامل شايع ديگري در بروز مننژيت است. اين واكسن معمولا براي بچه هاي 12-11 سال استفاده مي شود، اما براي بچه هاي كوچكتر كه احتمال برخورد و خطر ابتلا با اين باكتري را دارند و يا در موارد شيوع بيماري هم قابل استفاده است.